Makijaż permanentny. Ze znieczuleniem czy bez?

MARTA KOT-PAKULSKA

Artykuł ekspercki opublikowany w numerze 2023/3 Kosmetologii Estetycznej.

 

Makijaż permanentny, znany również jako trwały makijaż lub mikropigmentacja, stał się bardzo popularny wśród osób pragnących zaoszczędzić czas i wysiłek związany z codziennym make-upem. Jednym z częstych pytań, które zadają osoby decydujące się na zabieg PMU, dotyczy bólu. Czy konieczne jest znieczulenie? Czy da się przeprowadzić mikropigmentację bez środków przeciwbólowych?

Reakcje na ból są bardzo indywidualne. To, co dla jednych jest delikatnym dyskomfortem, dla drugich może być bardzo bolesne. Dlatego decyzja o zastosowaniu znieczulenia w przypadku zabiegu makijażu permanentnego zależy od preferencji i potrzeb klienta, a także od rekomendacji i uprawnień specjalisty. W przypadku znieczulania stosowanego przez linergistów do celów makijażu permanentnego, decyzje i procedury związane z znieczuleniem są regulowane przez prawo i przepisy zdrowotne, obowiązujące w danym kraju. Dlatego ważne, aby działał on zgodnie z obowiązującymi przepisami i uzyskał odpowiednie kwalifikacje oraz licencje do podania znieczulenia.

BÓL

Podczas wykonywania makijażu permanentnego dochodzi do przerwania ciągłości skóry, która jest wyposażona w mnóstwo receptorów odbierających bodźce z zewnątrz i przekazujące informacje do mózgu. Definicją bólu jest nieprzyjemne zmysłowe i emocjonalne doświadczenie, które towarzyszy istniejącemu lub zagrażającemu uszkodzeniu tkanek. Zadaniem znieczulenia jest jego wyeliminowanie.

ZNIECZULENIE POWIERZCHNIOWE

Do znieczulenia powierzchniowego używane są prylokaina, benzokaina i lidokaina. Dostępne na rynku preparaty są najczęściej mieszaniną dwóch lub więcej środków. Nie zawierają one substancji obkurczających naczynia, ponieważ ich dodatek uniemożliwiłby wchłanianie substancji o działaniu przeciwbólowym.

Benzokaina

Jest to ester kwasu p-aminobenzoesowego (PABA, p-aminobenzoic acid) i etanolu (alkohol etylowy, C2H5OH). Charakteryzuje się szybkim działaniem już po 15-30 s. Czas działania wynosi 12-15 min. Stabilizuje błonę komórek nerwowych przez zahamowanie przepływu jonów koniecznych do wyzwolenia i przewodzenia impulsów.

Lidokaina

Środek typu amidowego z pierścieniem benzoesowym, metabolizowany w wątrobie. Lidokaina wykorzystywana jest do znieczulenia miejscowego i powierzchniowego. Uważa się ją za najbezpieczniejszy środek znieczulający, może być stosowana u osób w każdym wieku. W preparatach do znieczulenia miejscowego używana w postaci 2% roztworu chlorowodorku lidokainy, bez dodatku adrenaliny lub z adrenaliną w stężeniu: 1:50 tys., 1:80 tys. i 1:100 tys. Charakteryzuje ją szybki czas działania. Stabilizuje błony komórek nerwowych przez hamowanie przepływu jonów sodowych, potrzebnych do wyzwolenia i przewodzenia impulsów nerwowych. Czas działania lidokainy zależy od miejsca podania, dawki i dodatku leków obkurczających naczynia.

Prylokaina

Stabilizuje błony komórek nerwowych i hamuje wyzwalanie i przewodzenie impulsów nerwowych. W porównaniu z lidokainą ma równoważną siłę. Dłuższy czas działania, jest mniej toksyczna i szybciej ulega metabolizacji wątrobowej.

Znieczulenia powierzchniowe na nieprzerwaną powierzchnię skóry

Znieczulenia te w branży beauty nazywane są pierwotnymi i występują zazwyczaj w formie kremu, który nakładany jest na oczyszczoną i zdezynfekowaną skórę. Znieczulić w ten sposób można każdą pigmentowaną część ciała, np. brwi, usta i powieki. Często początkujący linergiści zastanawiają się, w którym momencie nałożyć krem – przed czy po rysunku wstępnym. Jeśli przed, to czy krem będzie jeszcze działał, a jeśli po, to czy nie wpłynie negatywnie na projekt. Tutaj nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jednak warto wziąć po uwagę, że po nałożeniu znieczulenia pod okluzją zmieni się struktura skóry – tkanki będą napęczniałe i rozpulchnione. Istnieje duże ryzyko, że osoba wykonująca zabieg będzie pigmentować zbyt głęboko i mimo znieczulenia klient będzie odczuwał ból. Efektem takiej pracy mogą być blizny, utrata włosów, nierówne przyswajanie pigmentu, zbyt mocny efekt, plamy, rozlany pigment (fot. 1, 2).

Fot. 1 Brew po nieudanym zabiegu makijażu permanentnego metodą cienia

Fot. 2 Brew po nieudanym zabiegu makijażu permanentnego metodą microbladingu. Widoczne są blizny i rozlany pigment pod skórą

ZNIECZULENIE MIEJSCOWE - MECHANIZM DZIAŁANIA LIDOKAINY I PRYLOKAINY

Środki do znieczulenia miejscowego charakteryzują się budową amidową. Ich mechanizm działania polega na blokowaniu kanałów sodowych, co prowadzi do zahamowania szybkiego przepływu jonów sodu i niedopuszczenia do depolaryzacji neuronu pod wpływem bodźca. W preparacie w postaci emulsji typu olej w wodzie obie substancje stanowią mieszaninę eutektyczną (stężenie 2,5%), w temperaturze pokojowej są w postaci płynnej, co zwiększa przenikanie preparatu do głębokich warstw skóry oraz wchłanianie do krążenia. Po zastosowaniu preparatu na nieuszkodzoną skórę przynajmniej przez godzinę pod opatrunkiem okluzyjnym wchłaniają się w głąb skóry, zapewniając znieczulenie do głębokości 2-3 mm, utrzymujące się przez 1-2 h po usunięciu opatrunku. Początkowo występuje zwężenie, a następnie rozszerzenie naczyń.

Pozostałe substancje, które wchodzą w skład znieczuleń i ich działanie

Bupiwakaina

Długo działający środek amidowy, metabolizowany w wątrobie. Siła i czas działania są cztery razy większe niż w przypadku lidokainy. Dodanie adrenaliny niewiele wydłuży czas jego działania.

Tetrakaina

Ester kwasu benzoesowego i silny lek znieczulający miejscowo o długim działaniu. Stabilizuje błonę komórki nerwowej i zapobiega wyzwalaniu i przewodzeniu impulsów elektrycznych. Charakteryzuje się przedłużonym czasem działania z powodu wolniejszego tempa hydrolizy przez pseudocholinesterazę osoczową. Tetrakainę można łączyć z adrenaliną.

Środki do znieczulenia miejscowego zawierają również środki obkurczające naczynia: adrenalinę lub noradrenalinę. Dodatek tych substancji obkurcza naczynia krwionośne w miejscu aplikacji, zapewnia mniejszą absorpcję leku i zmniejsza ryzyko przedawkowania, krwawienie oraz wydłuża czas działania.

PRZECIWWSKAZANIA

Przeciwwskazania do stosowania środków obkurczających naczynia:

 

• nadczynność tarczycy (adrenalina),

• przyjmowanie antydepresantów (noradrenalina), tj.: fenotiazyny, inhibitorów MAO,

• u osób po radioterapii w okolicy twarzoczaszki,

•  u osób po wylewie krwi do mózgu,

• u dzieci i dorosłych z zaburzeniami rytmu serca,

• u dzieci i dorosłych z guzem chromochłonnym,

• u osób z niekontrolowaną cukrzycą,

• źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze,

• u osób z alergią na siarczany – środki konserwujące znieczuleń z adrenaliną zawierają siarczany.

Aminoestry i aminoamidy

Aminoestry

Ulegają rozkładowi w osoczu i mogą powodować reakcje uczuleniowe.

Aminoamidy

Metabolizują się w wątrobie. Rzadko powodują reakcje alergiczne.

 

Tabela 1. Podział środków do znieczulania miejscowego ze względu na budowę chemiczną.

Źródło: Opracowanie własne autora

Jedne i drugie oprócz działania miejscowego mogą wywołać ogólnoustrojowe reakcje toksyczne. Do sytuacji takich dochodzi w następstwie przedawkowania środka znieczulenia, podania środka do naczynia krwionośnego lub kumulacji w wyniku wielokrotnych wstrzyknięć.

NIEPOKOJĄCE OBJAWY

 

Objawy przepowiadające wystąpienie reakcji toksycznej:

•  metaliczny smak, zaburzenia czucia na języku i wargach,

•  zawroty głowy, senność,

•  niewyraźna mowa,

•  drżenia mięśniowe,

•  zaburzenia widzenia,

•  niepokój.

Objawy ciężkiego zatrucia to:

•  pobudzenie, drgawki,

•  śpiączka,

•  zatrzymanie oddechu,

•  zaburzenia rytmu serca, bradykardia,

•  niewydolność serca i zatrzymanie krążenia.

Leczenie w przypadku wystąpienia objawów toksycznych:

•  przerwanie podawania środka znieczulenia,

•  zwiększenie podaży płynów,

•  podanie leków o właściwościach obkurczających naczynia krwionośne,

•  podanie leków uspokajających,

•  zastosowanie biernej tlenoterapii.

 

W przypadku wystąpienia zatrzymania krążenia, należy wdrożyć postępowanie reanimacyjne. Warto pamiętać, że objawy reakcji toksycznej nie muszą wystąpić jednocześnie. Stosowanie znieczulenia w trakcie zabiegu wymaga czujności i ciągłej kontroli ze strony linergisty.

ZNIECZULENIE WTÓRNE

Nakładane jest po przerwaniu naskórka, czyli w trakcie zabiegu i zazwyczaj ma konsystencję żelu lub płynu. Należy unikać okolic oka, dlatego podczas pigmentacji tej partii twarzy warto wybrać żel i stosować go w małych ilościach. Przed podaniem środka konieczny jest wywiad i ocena stanu skóry. Procedura podawania wygląda następująco: nakłada się na chwilę (15-30-60 s), po tym czasie zmywa i intensywnie nawilża pigmentowaną okolicę. Jeśli zostanie nałożona zbyt duża ilość znieczulenia lub pozostanie zbyt długo na skórze, to w miejscu podania zrobi się ona bardzo twarda, co utrudni prawidłowe wykonanie zabiegu. Efekt działania u każdej osoby będzie indywidualny. Po podaniu znieczulenia z adrenaliną wokół pigmentowanej okolicy dochodzi do obkurczenia naczyń krwionośnych (fot. 3). W przypadku ust efektem ubocznym po zastosowaniu znieczulenia wtórnego z adrenaliną są zasinienia skóry (fot. 4). Objawy te mijają do około godziny po zabiegu. Wielu linergistów stosuje znieczulenie wtórne z adrenaliną na sam koniec zabiegu, by podbić i uwydatnić cieniowanie brwi w celu wykonania dobrego zdjęcia. Osobiście nie stosuję tego triku, gdyż uważam go za nadużywanie preparatu znieczulającego.

Fot. 3 Biała obwódka wokół brwi po zastosowaniu znieczulenia wtórnego z adrenaliną

Fot. 4 Zasinienia na górnej wardze po znieczuleniu z adrenaliną, bezpośrednio po zabiegu makijażu permanentnego ust

PODSUMOWANIE

Podczas wykonywania makijażu permanentnego bardzo ważnym czynnikiem jest aspekt psychologiczny oraz technika zabiegu. Współcześnie linergiści mają dostęp do szkoleń, bardzo dobrej technologii urządzeń oraz akcesoriów PMU. Wszystko to pozwala, w dużej mierze, unikać znieczuleń, które w mojej ocenie często są nadużywane. Nie polecam osobom początkującym rozpoczynanie swojej pracy od znieczulenia, a od prawidłowej techniki oraz doboru profesjonalnego sprzętu. Skóra, która była znieczulana, dłużej się regeneruje, np. obrzęk ust utrzymuje się dłużej, nawet do 72 h. Zdecydowanie trudniej ocenić jakość i intensywność koloru. Zdarzają się klienci, u których wykonanie zabiegu bez znieczulenia wydaje się niemożliwe, wtedy podanie preparatu przeciwbólowego jest uzasadnione.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Marta Kot-Pakulska

KOSMETOLOŻKA | TRENERKA PMU I MIKROPIGMENTACJI MEDYCZNEJ | WYKŁADOWCZYNI I JURORKA

 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Artykuł ekspercki opublikowany w numerze 2023/3 Kosmetologii Estetycznej.

Fot. 1-4: Archiwum autorki.

Opublikowano za zgodą i dzięki uprzejmości autorki artykułu oraz redakcji magazynu Kosmetologia Estetyczna.

BIBLIOGRAFIA

1. Pain terms: a list with definitions and notes on usage. Recommended by the IASP Subcommittee on Taxonomy. Pain. 1979;6(3):249-252.

2. Lee HS. Recent advances in topical anesthesia. J Dent Anesth Pain Med. 2016;16(4):237-244.

3. Kühnisch J, Daubländer M, Klingberg G, et al. Best clinical practice guidance for local analgesia in paediatric dentistry: an EAPD policy document. Eur Arch Paediatr Dent. 2017;18:313-321.

4. Nawrot S, Dobrowolska S. Amazink Areola. Medical Pigmentation. Poznań: Amazink Areola; 2019:110-111.

5. https://www.mp.pl/bol/wytyczne/111006,zastosowanie-lekow-znieczuleniamiejscowego-w-leczeniu-bolu-stan-wiedzy-na-rok-2014

6. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1066

7. Guideline on use of local anesthesia for peadiatric dental patients. American Academy of Pediatric Dentistry (AAPD). 2015;32(6):156-162.

8. Grzanka A, Wasilewska I, Śliwczyńska M, Misołek H. Nadwrażliwość na leki znieczulenia miejscowego. Anest Intens Ter. 2016;48(2):135-141.

9. Olczak-Kowalczyk D, Szczepańska J, Kaczmarek U. Współczesna stomatologia wieku rozwojowego. Otwock: Med Tour Press International; 2017:255-259.

10. Krasny K, Wanyura H, Mayzner-Zawadzka E, Kołacz M. Nagłe przypadki w praktyce stomatologicznej: reakcja na preparaty znieczulenia miejscowego. Czas Stomat. 2005;LVIII(2):129-134.

11. Perczak C, Wanot B, Biskupek-Wanot A. Znieczulenie miejscowe przewodowe oraz zasady postępowania z chorym na bloku operacyjnym. Skrypt dla pielęgniarek i studentów pielęgniarstwa. Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie; 2022.

12. Smuda A, Załęska I. Wiedza specjalistów na temat znieczuleń stosowanych w zabiegach estetycznych. Kosmetologia Estetyczna. 2018;7(5):673-581.